7 шілдеде АҚШ президенті Дональд Трамп Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа хат жолдап, 2025 жылдың 1 тамызынан бастап Қазақстаннан АҚШ-қа экспортталатын барлық тауарларға 25% баж салығы енгізілетінін хабарлады. Бұл туралы Tengrinews.kz жазады. Трамп хаттың мәтінін өзінің Truth Social әлеуметтік желісінде жариялады.
Хаттың негізгі мазмұны
25% баж салығы: 2025 жылдың 1 тамызынан бастап Қазақстаннан АҚШ-қа жеткізілетін барлық тауарларға 25% баж салығы салынады, бұл секторлық баж салығынан бөлек есептеледі.
Сауда қатынастары: Трамп хатта АҚШ пен Қазақстан арасындағы сауда қатынастарының беріктігін атап өтіп, бірақ АҚШ-тың Қазақстанмен саудадағы тапшылығын (дефицит) азайту қажеттігін айтты.
Ерекшеліктер: АҚШ аумағында өндіріс жүргізетін компаниялар бұл баж салығынан босатылады.
Қарымта шаралар: Егер Қазақстан өз тарапынан тариф енгізсе, АҚШ оның мөлшеріне қарай 25% баж салығына қосымша сома қосады.
Мақсаты: Трамп бұл шаралардың сауда теңгерімсіздігін түзету және АҚШ экономикасы мен ұлттық қауіпсіздігін қорғау үшін қажет екенін мәлімдеді.
Халықаралық контекст
Трамп дәл осындай хаттарды 10-нан астам елге, соның ішінде Жапония, Оңтүстік Корея, Малайзия, Тунис (25%), Оңтүстік Африка, Босния және Герцеговина (30%), Сербия, Бангладеш (35%), Индонезия (32%), Лаос және Мьянма (40%) сияқты елдерге жолдады. Бұған дейін, 2025 жылдың сәуірінде Трамп 185 елден келетін тауарларға базалық 10% баж салығын енгізуді жоспарлаған, бірақ кейін бұл шараны 90 күнге шегеріп, сауда келісімдерін талқылауға уақыт берген болатын.
Қазақстанға әсері
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғариннің мәлімдемесіне сәйкес, АҚШ-тың баж салығы Қазақстан экспортының 5%-ына ғана, шамамен 100 миллион доллар көлеміне әсер етеді. 2024 жылы Қазақстан мен АҚШ арасындағы тауар айналымы 4,2 миллиард долларды құрады, оның ішінде Қазақстанның экспорты негізінен металдар, химия өнімдері және ауыл шаруашылығы тауарларынан тұрады.
Ықтимал салдарлар:
Экспорттың қысқаруы: АҚШ нарығындағы қазақстандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілігі төмендеуі мүмкін, әсіресе металл және химия өнеркәсібі салаларында.
Жанама әсерлер: Халықаралық саудадағы өзгерістер, бағаның өсуі және басқа елдердің қарымта шаралары Қазақстан экономикасына қосымша қысым түсіруі ықтимал.
Сауда стратегиясының өзгеруі: Қазақстан АҚШ нарығына тәуелділікті азайту үшін ЕАЭО, Қытай, Үндістан және Еуропа сияқты балама нарықтарға бағытталуы мүмкін.
Қоғамдық реакция
X платформасындағы жазбаларға сүйенсек, бұл жаңалыққа қазақстандықтар әртүрлі пікірлер қалдырып жатыр: Кейбіреулер мұны Қазақстанның Ресей мұнайын алмастыруға тырысқан әрекетінің салдары деп санайды. Басқалары бұл шешімді әзіл-қалжыңға айналдырып, «Қазақстан АҚШ-қа қандай тауарлар экспорттайды, қымыз ба?» деген сияқты пікірлер жазды. Жалпы, қоғамда Қазақстандық экспорттың АҚШ-қа тәуелділігі төмен болғандықтан, әсердің шектеулі болатыны туралы пікір басым.