15 шілдеде ақтөбелік 19 жастағы курсант Бақыт Асарбаев оқу-жаттығу кезінде парашютпен секіру барысында қаза тапқан еді. Қорғаныс министрлігінің қызметтік тексерісі қайғылы оқиғаға әскери институттағы бірқатар заңбұзушылықтар себеп болғанын анықтады, деп хабарлайды «Тілші».
Қылмыстық іс және айыпталушылар
hronika.kz мәліметінше, әскери прокуратура Қылмыстық кодекстің 453-бабы («қызметке немқұрайды қарау, ауыр салдарға әкелу») бойынша қылмыстық іс қозғады. Қазір күдікті ретінде екі әскери қызметші танылды:
- оқу ротасының командирі, кіші сержант Заманбек Төлеген,
- Әуе қорғанысы күштері басқармасының аға офицері, майор Нұржан Айденов.
Тергеу дерегінше, олар парашютті тексермей, Асарбаевты секіруге жіберген. Парашют қолмен ашуға арналған болып шықты, ал жаттығуда тек мәжбүрлі ашылу тәсілі қолданылуы тиіс еді. Сонымен қатар парашютке тарту арқаны жалғанбаған.
Жақындарының уәжі
Күдіктілердің туыстары Нұржан Айденов пен Заманбек Төлегенді «құрбандыққа шалды» деп есептейді. Олардың айтуынша, парашютті бастапқыда басқа әскери қызметші жинап, автоматты ашылу құрылғысын шешіп алған, ал қойма меңгерушісі оны осылай қабылдап, Асарбаевқа берген. Бірақ тергеу бұл деректерді елемей отыр.
— Әр бұзушылықтың артында жауапты адам тұр. Бірақ неге солар емес, тек екі адам ғана жауапқа тартылып отыр? Бізге әрдайым бір ғана жауап келеді: “сіздің уәждеріңіз негізсіз”», – дейді қорғаушылар.
Қорғаныс министрлігінің ресми қорытындысы
Қорғаныс министрлігінің қызметтік тексерісі көптеген заңбұзушылықты анықтады. Құжатта былай делінген:
«Курсант Асарбаевтың қайтыс болуына мынадай негізгі факторлар ықпал етті:
– Әуе қорғанысы күштері басқармасы мен институттың жауапты тұлғалары тарапынан парашютпен секіруді ұйымдастырудағы кемшіліктер;
– парашют мүлкі қоймасының бастығы ефрейтор Жубаниязовтың парашютті қабылдау және есеп жүргізудегі олқылықтары;
– секіруге дайындық пен бақылаудың сапасыз жүргізілуі;
– секіру барысындағы басшылық құрамның немқұрайлылығы;
– институт оқу орталығы мен парашюттік қызмет басшылығы тарапынан күнделікті дайындыққа бақылаудың болмауы;
– әскери дайындық жөніндегі институт басшылығының жеткіліксіз қадағалауы;
– парашютпен секіруді ұйымдастырудағы асығыстық пен формализм».
Тексеру сондай-ақ келесі тұжырымға келді:
- әскери қызметшілердің кәсіби дайындығы жеткіліксіз;
- есептік құжаттар шынайы жүргізілмейді;
- парашюттік жабдық жетіспейді, сондықтан бір бөлімшеден екіншісіне жиі беріледі, тозу артады;
- әлемдік тәжірибеде қауіпсіздік үшін электронды сақтандырғыш құрылғылары бар қосалқы парашюттер қолданылады, бірақ Қазақстан Қарулы Күштерінде мұндай жүйелер жоқ.
Қорытындыда ерекше назар аударарлық тұжырым:
«2020 жылдан 2025 жылға дейін Қарулы Күштерде парашюттік оқиғаларға алғышарт болатын жағдайлар жөнінде бірде-бір баянат түспеген. Бірақ осы кезеңде 4 әскери қызметкер парашютпен секіру кезінде қаза тапты. Яғни, жазатайым оқиғалар саны күрт өскен, алайда алдын ала дабыл қағылмаған».
Қорытынды
Осылайша, Қорғаныс министрлігінің ресми тексерісі қайғылы оқиғаға тек екі күдіктінің әрекеті ғана емес, бүкіл жүйедегі кемшіліктер ықпал еткенін көрсетті. Дегенмен тергеу әзірге тек екі әскери қызметшіні жауапқа тартып отыр.