GUMOL орталығы Маңғыстау облысы бойынша медициналық қызмет көрсету сапасы мониторингінің қорытындысын жариялады

Сауалнамаға 18-34 жас аралығындағы 39,8%, 25-50 жас аралығындағы 33,1%, 51-65 жас аралығындағы 19,4% және 66 жастан асқан 7,6% респондент қатысты. Респонденттер қатарында 49,6% ерлер және 50,4% әйелдер бар. Бұл туралы GUMOL стратегиялық зерттеулер орталығының директоры Гүлден Әубәкірова онлайн басқосу барысында хабарлады.

Оның сөзінше, зерттеуге 96,7% қазақ, 1,5% орыс, сондай-ақ түріктер (0,6%), әзірбайжандар (0,6%), қарақалпақтар (0,5%), лезгиндер (0,1%), осетиндер (1 респондент) сияқты ұлт өкілдері қатысты.

«1,5% респонденттің бастауыш білімі бар, 4,2% – орта білімді аяқтамағандар. 44,4% – орта білімі бар. 14,5% респонденттің кәсіптік-техникалық білімі бар. 12,4% респондент жоғары білім алған жоқ. 22,8% – жоғары білімі және/немесе ғылыми дәрежесі бар. 18,9% респондент некеде жоқ, 6,2% – тіркелмеген некеде. 66,0% – некеде, 5,2% – ажырасқан. 3,7% респондент жесір әйел/тұл еркек», — дейді Гүлден Әубәкірова.

23,5% респондент молшылықта өмір сүреді. 27,7% – жақсы өмір сүретінін, өмірді жақсартуға мүмкіндіктері бар екенін атап өтті. 33,8% – қанағаттанарлық өмір сүреді. 12,0% – өміріне қанағаттанбайды, 1,5% – жағдайы нашар. Отбасының жалпы айлық табысына қатысты 15,0% респондент айына орта есеппен 75 001-150 000 теңге алады. 30,9% – 150 001-250 000 теңге, 12,8% – 250 001-300 000 теңге. 25,5% респондент айына 300 000 теңгеден астам қаражат алатынын айтты.

GUMOL орталығы келтірген мәліметтерге сүйенсек, 42,2% респондентке МӘМС айдарымдарын мемлекет төлейді, 34,7% – жұмыс беруші, 19,0% – өздері төлейді. 0,4% респондент ақылы негізде емделеді, өйткені олар МӘМС төлемейді. 4,2% респондент өз елді мекенінде 1 жылдан аз уақыт тұрып келеді, 10,2% – 1 жылдан 5 жылға дейін, 16,1% – 5 жылдан 10 жылға дейін тұрып жатыр. 69,6% респондент елді мекенінде 10 жылдан астам уақыт тұрады. 77,4% респондент жұмыс істейді, 19,0% — жұмыс істемейді.

10,6% респондент студенттер, 30,0% – жасы немесе денсаулығы бойынша зейнеткерлер, 8,5% – декреттік демалыста/үй шаруасындағы әйелдер. 5,5% – жұмыссыз, бірақ жұмыс іздеп жүргендер, 5,8% – жұмыссыз, бірақ жұмыс іздемейді. 1 респондент – мүгедек.

Жұмыс істейтіндердің 35,9% бөлігі мемлекеттік қызметте, 5,7% – өнеркәсіптік өндірісте, 23,6% – медицина, білім, ғылым, мәдениет саласында жұмыс істейді. Сауда саласында – 5,8%, көлік, байланыс саласында – 5,1%, қызмет көрсету саласында – 5,6% респондент еңбек етеді. Құрылыс саласында – 2,7%, өндіруші өнеркәсіп саласында – 4,3%, энергетика саласында – 2,1% респондент еңбек етеді. ІІМ, ҰҚК құрылымдарында, Қарулы Күштерде 2,4% респондент қызмет етеді. Қаржы саласында 1,2% респондент жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығында – 0,8%, 0,1% респонден жеке кәсіпкерлікпен айналысады.

Респонденттердің көпшілігі, яғни 74,0% бөлігі жалпы денсаулық жағдайын жоғары бағалайды («өте жақсы» 27,0% + «жақсы» 47,0%). 23,0% респондент денсаулық жағдайын «орташа» бағалады. 2,5% респондент өз денсаулығын нашар санайды.

 Сонымен қатар, GUMOL деректеріне сүйенсек, респонденттердің жартысынан көбі, 50,2%, өткен жылы денсаулығының жақсарғанын атап өтті («едәуір жақсарды» 25,9% + «біршама жақсарды» 24,3%). 26,9% респондент ешқандай жақсаруды немесе нашарлауды байқаған жоқ, денсаулық жағдайы жыл бойында тұрақты күйін сақтап келеді. Өз кезегінде, 11,2% респонденттің денсаулығы нашарлаған («біршама нашарлады» 1,8% + «едәуір нашарлады» 0,3%).

 Денсаулық сақтау және жақсарту үшін респонденттердің көпшілігі пассивті шараны қалайды – жаман әдеттерден аулақ болу (29,8%). Респонденттердің аз бөлігі (28,8%) дәрумендер, ББҚ қабылдайды. 24,5% – спортпен шұғылданғанды жөн көреді, 22,4% – жыл сайын медициналық мекемелерде тексеруден өтеді. 21,4% респондент пайдалы және теңдестірілген тамақтануға тырысады, 20,8% – жеке гигиенаны сақтайды. 14,7% – ұйқы режимін сақтайды. 2 респондент көп су ішуге тырысады. 0,7% респондент ештеңе жасамайды немесе денсаулық сақтауға уақыты жоқ.

 Жынысы бойынша ер респонденттер көбінесе спортпен шұғылдануды жөн көреді (68,3%). Сауалнамаға қатысқан әйелдер көбінесе жеке гигиенаны сақтайды (63,5%), дәрумендер/ББҚ (59,8%) қабылдайды, жыл сайын тексеруден өтеді (58,7%). Жас ерекшелігі бойынша жастар ең алдымен спортпен шұғылдануды (51,3%) және жаман әдеттерден (40,5%) аулақ болуды жөн көреді. Сәл ересек респонденттер дұрыс тамақтануға тырысады (34,9%). Аға буын жыл сайын тексеруден өтеді (66 жастан асқандар – 10,8%).

GUMOL жүргізген сауалнама қорытындысына сүйенсек, соңғы 12 айда 41,9% респондент профилактикалық тексеру мақсатында дәрігерге қаралды. 40,6% респондент дәрігерге тек ауырған кезде жүгінеді. 5,7% –дәрігерге анықтама алу үшін барған. 6,7% респондент өткен жылы дәрігерге қандай мақсатпен барғанын есіне түсіре алған жоқ. 11,3% – дәрігерге қаралмайды.

Өткен жылы дәрігерге бармаған 37,1% респондент өз бетінше емделуді жөн көреді. 9,9% – елдегі медициналық қызметтер сапасына наразы. 9,2% респонденттің денсаулығы мықты болғандықтан дәрігерге жүгінбеген. 7,1% респондент таныс дәрігерден бейресми түрде кеңес алады. 4,6% – медициналық сақтандыруы жоқ. 3,9% респондент әдетте шетелде емделетінін айтты. 29,0% респондент нақты себеп келтіре алмады.

64,6% респондент медициналық ұйымда, МӘМС есебінен қызмет алады. 19,6% – ақылы негізде қаралады. 11,5% респондентті жұмыс істейтін ұйым сақтандырады. 0,6% – МӘМС арқылы, сондай-ақ ақылы негізде қаралады. Респонденттердің осындай үлесі емханаға бармағанын айтты. Қалалық респонденттер көбінесе ауылдықтарға қарағанда ақылы қызмет алады, ал ауылдықтар көбінесе МӘМС пайдаланады (46,9%).

64,0% респондент ауырған жағдайда әдетте мемлекеттік емханаларға, ауруханаларға, жедел жәрдем станцияларына жүгінеді. Жекеше емханаларға 16,0% респондент жүгінеді, 13,4% – өзін-өзі емдейді. 4,1% респондент медициналық білімі бармен достары мен таныстарының көмегіне жүгінсе, 1,6% –халық емшілеріне жүгінуді жөн көреді. Сауалнамаға қатысқан әйелдер ерлерге қарағанда мемлекеттік медициналық мекемелерге жиі жүгінеді.

Респонденттер мемлекеттік медициналық мекемелерге көбінесе үлкен кезекте тұру, көптеген пациенттердің болуы сияқты себептерге байланысты жүгінбейді, (12,8%). 8,4% – мемлекеттік емханаларда жағдайдың нашарлығын, 7,6% – дәрігерлердің біліктілігінің төмендігін атап өтті. Дәрігердің қажетті маманданудың болмауын 6,0% респондент себеп ретінде келтірді, 3,4% – медициналық медперсоналдың құрметтемеуі себебінен бас тартады. 1,8% респонденттің айтуынша медициналық мекеме тым алыс орналасқан. Сондай-ақ, респонденттер ауырмаған (10 респ.), кейбір респонденттер «мен өзім дәрігермін» (9 респ.), «сақтандыру жоқ» (8 респ.), «уақыт жоқ» (5 респ.) деген сияқты себептерді келтірді.

16,2% респондент медициналық қызметті бір айдан аз уақыт бұрын алған. 20,0% – шамамен 1-3 ай бұрын медициналық көмекке жүгінген. Сәл үлкен үлес (20,6%) — шамамен 3-6 ай бұрын. 21,4% – шамамен 6-12 ай бұрын, 19,4% – бір жылдан астам уақыт бұрын медициналық көмек алды.

Респонденттерге медициналық мекемеге соңғы бару нәтижесін бағалау ұсынылды. Осылайша, 47,5% респондент дәрігердің бірден оң нәтижеге әкелетін көмек көрсете алғанын атап өтті. 23,8% – «дәрігер маған көмектесті, бірақ менің шағымдарым қалды» деп жауап берді. 6,8% – дәрігерге барудың ең жағымсыз нәтижесін бастан өткерді, өйткені оларға дәрігер көмек көрсетпеген және денсаулығы нашарлай түскен. 14,6% – басқа дәрігерден қосымша кеңес алуды талап еткен.

Бұл ретте 0,8% респондент соңғы барған кезде медициналық тексеруден өткен, 8 респондент анықтама алуға барған, 3 респондент — тест тапсырса, 1 респондент шұғыл операция жасатқан.

Соңғы екі жылда медициналық мекемелерге барған кезде 30,1% респондент дәл қабылдау уақытында кірген. 23,2% – дәрігерді немесе кезекті 5-15 минут күтуге мәжбүр болды. 21,9% – 15-30 минут күтті. 22,2% – ұзақ кезекте 30 минуттан астам уақыт тұрған. 17,6% респондент тұратын ауданда медициналық мекеме жақын орналасқан (1 км-ден аз). 27,6% – медициналық мекеме 1-5 км жерде орналасқанын айтты, 26,4% – 5-10 км, 14,5% – емхана тұрғылықты жерінен 10-20 км қашықтықта екенін атап өтті. 11,0% респонденттің айтуынша, медициналық мекеме үйлерінен 20 км-ден астам қашықтықта орналасқан.

Респонденттерге әдетте емделетін медициналық мекемедегі қызметтер сапасын бірқатар факторлар бойынша бағалау ұсынылды. «Қажетті дәрігердің кабинетін/емдеу кабинетін табу оңай» — 81,8% медициналық мекемеге қатысты бұл мәлімдемені растады, 15,9% жоққа шығарды. «Медициналық мекемеде қызметкерлер сыпайы және мейірімді» — бұл мәлімдемені 81,8% растады, 15,9% жоққа шығарды.

51,4% респондент «Міндетті медициналық сақтандыру туралы» Заңнан хабардар. 34,5% респонденттің естуі бар, бірақ егжей-тегжейін білмейді. 11,5% –МӘМС туралы алғаш рет естіп отыр. МӘМС нені қамтитыны туралы 35,2% респондент хабардар, 31,4% – естуі бар, бірақ егжей-тегжейлерін білмейді, 26,5% респондент ештеңе білмейді. Көпшілігі МӘМС нені қамтитынын толық айта алмады, кейбіреулері КТ, МРТ, тест тапсыру сияқты процедураларды атады. Респонденттердің бір бөлігі МӘМС барлық процедураларды қамтитынын айтты. 34,6% респондент МӘМС енгізу медициналық қызмет көрсетудің сапасы мен қолжетімділігіне оң әсер етті деп санайды. 33,8% – ештеңе өзгерген жоқ деп санайды, 10,0% – МӘМС теріс әсер етті деп жауап берді.

Жағымды әсер туралы айтқан респонденттер жүйенің арқасында ыңғайлы уақытта тексеруден өтуге, Дамумед бағдарламасы арқылы ақпаратты рәсімдеуге және көруге, тегін қызмет көрсету мен дәрі-дәрмектер арқасында халықтың денсаулығын жақсартуға, диагноз қою технологиясы мен дәлдігін жақсартуға болатындығын атап өтті.

МӘМС әсеріне наразы болған респонденттер көбінесе мемлекеттік емханаларда орасан зор кезектерді, бюрократияны және МӘМС қызметтерінің жұмыссыз халыққа қолжетімсіздігін атап өтті. 56,1% респондент ауруханалар/емханалар жергілікті тұрғындардың қажеттіліктерін қолдау үшін жеткілікті екенін айтты (63,4%). Осыған қарамастан, 67,5% респондент халықтың қажеттіліктерін қолдау үшін білікті дәрігерлер жеткіліксіз деп санайды, 56,0% респонденттің айтуынша шипажайлар жетіспеушілігі бар.

Респонденттердің көпшілігі тірі кезекті жою, электрондық кезекті нақты пайдалану, дәрігерлердің біліктілігін арттыру, шипажайлар мен медициналық мекемелер салу, тар шеңберлі мамандардың жетіспеушілігін жою, басқа елдерден білікті мамандарды тарту, шетелдік мамандармен білім алмасу сияқты ұсыныстар берді.