Мұратбек – Қазақстан футбол федерациясының БАҚ және қоғаммен байланыс департаментінің директоры, футболдан және футзалдан Қазақстан ұлттық құрамасының медиа-офицері. Жерлесіміз Мұратбектің медиадағы алғашқы қадамы «Рика» телеарнасынан басталды. Бүгінде Қазақстан футболы туралы ақпарат таратып, баспасөз қызметінде жұмыс істейді. Мұратбек Қазақстан футболының қазіргі жағдайы, спорт журналистикасы, баспасөз қызметі жайлы сұқбат берді.
«Кәсіби дағдылардан бөлек адами қасиеттерді бойыма сіңірдім»
Мұратбек «Рика» телеарнасындағы «Тәулік» жаңалықтар қызметінің тілшісі болып қызмет етті. Ол кезде университеттің 4 курсында оқитын студент еді. Осылайша телеарнаның жаңалықтар бөлімінде 3 жылдай жұмыс істеген.
Мұндағы алғашқы ұстазым – Жаңагүл Жүрсін. Одан көп нәрсе үйрендім. Бұдан кейін «Ақтөбе» радиосында жұмысымды жалғастырдым. Астана қаласына ауысып, «Қазақстан» ұлттық телеарнасының интернет редакциясында редактор, шеф-редактор қызметтерін атқардым. 2015 жылдан бастап Қазақстан футбол федерациясының баспасөз қызметіне ауыстым. Міне, содан бастап 10 жыл бойы баспасөз саласында жұмыс істеймін. Журналистикада жүріп жан-жақты болуды, ақпаратты саралауды, журналисттік этиканы, фактчекингті үйрендім. Кәсіби дағдылардан бөлек адами қасиеттерді бойыма сіңірдім, — деді ол.
Баспасөз хатшысына артылған міндет қандай?
Баспасөз хатшысы коммуникацияға жақын болуы керек. Барлық ақпарат құралдары өкілімен, өзге де сала мамандарымен байланыста болғаны жөн. Баспасөз хатшысына артылған міндет көп-ақ. Мұратбек соның барлығын саралап айтып берді.
Біріншісі, ішкі коммуникация. Ұйым ішінде коммуникация орната білуі керек. Екіншісі, сыртқы коммуникация. БАҚ-пен, серіктестермен жақсы қарым-қатынас орнатқан абзал. Баспасөз хатшысы үшін негативпен, сын-пікірмен күрес қалыпты жағдай. Мұндай жағдайда кризисті коммуникация жағынан дайындалған жөн. Осы бағыттағы білімді жетілдіру керек. Кез келген негатив ұйымның дұрыс қабылдамаған шешімінен немесе ақпараттың халыққа жетпеуінен тууы мүмкін. Сын-пікірлер конструктивті қалыптасып жатса, бірден жауап жазып, түсіндіру керек. Кей жағдайда фейк ақпаратқа шынайы ақпаратпен жауап жазсаңыз, негативті позитивке ауыстыруға болады. Спортшылардың мінезін, жеке тұлғасын зерттеу қажет. Заманауи трендтерді пайдаланып, әлеуметтік желіні дамытуды ұмытпаңыз. Матч басталмастан бұрын даблчек жасап алуды жөн көремін. Істеген жұмысымды екінші мәрте тексеріп аламын. Күтпеген жағдайлар болуы мүмкін. Ал екінші рет тексеріс жүргізу сенімділікті арттыра түседі, — дейді Мұратбек.
«Шетелдік командаларға ауысу үрдісі белең алды»
Қазіргі спортқа, соның ішінде футболға қатысты контенттің жағдайы көңілінен шығады. Елімізде қазақ тілді аудиторияның сұранысы, талабы артқан. Олар сапалы, қызықты ақпаратты жылдам алғысы келеді.
Соңғы жылдары Қазақстан футболы дамудың жаңа деңгейіне көтерілгендей болды. Қазақстан ұлттық құрамасының Еуропа чемпионатының іріктеу кезеңіндегі рекордтық нәтижесі – реформалардың жетістігі. Ұлттық құраманың жетістігі жанкүйерлердің сүйіспеншілігін арттырып, БАҚ-тың спорт жаңалықтарындағы серпілісіне әсер етті. Бұл – Ұлттық құраманың ғана нәтижесі емес, балалар және бұқаралық футболдың қарыштап дамуы, футбол клубтарының Еуро аренадағы жетістіктері, жанкүйерлердің стадионға жиналуы, инфрақұрылымның дамуы. Сондықтан осы бағыттағы жұмыстарды тоқтатпай жалғастыруымыз керек.
Қазақстан футболының дамудағы стратегиялық мақсаттары бар. Сол бағыттағы жұмыстар жалғасса, Қазақстан футболы әлемдік деңгейдегі рөліне ие болмақ. Соңғы жылдары біздің футболшылардың шетелдік командаларға ауысу үрдісі белең алды.
Мәселен, Зайнутдинов «Бешикташ» командасына, Рамазан Оразов Дания чемпионатына, Ғалымжан Кенжебек «Кошице» командасына ауысуын айтуға болады. Сондай-ақ, жас футболшы Дастан Сәтбаевтың «Челси» футбол командасының құрамына кірді. Осындай талантты футболшыларымыз жетерлік. Жүйені ретке келтіру арқылы футболды дамытамыз. Ауқымды жұмыстар әрі қарай жалғаса бермек.
Мұратбек Қазақстандағы спорт журналистикасы жақсы дамығанын айта өтті. Себебі спорт тақырыбында жаңалық тарататын сайттар мен телеарналар саны артқан. Әлеуметтік желіде түрлі парақшалар ашылып, подкасттар жарық көрді. Өзара ішкі бәсекелестікті арттырды. Контент және ақпараттық тұрғыдан спорт журналистикасының дамуына септігін тигізді. Халықаралық деңгейдегі спорт жаңалықтарын тарататын агенттіктер құрылса, нұр үстіне нұр болар еді деген ұсынысын білдірді.
«Қазақстан футболында инфрақұрылым мәселесін шешу керек»
Ол жұмыс бабымен Еуропа, Азия елдерінде болған. Қазақстандық және шетелдік командалардың ойынын салыстырып, өзіндік баға берді. Жалпы спортшылар сұқбат беруден қашпай, медиаға ашық болу керек деп пікір білдірді.
Бельгияның Лювен қаласындағы бір академияның өзінде 20-ға жуық футбол алаңы бар. Демек бұл жерде қаншама бала жаттығады. Ал Қазақстанға инфрақұрылымдар жетіспейді. Осы бағытттағы жұмыстарды қолға алсақ, талантты балалар бізде де бар. Иә, бізде жұмыс жүйесі халықаралық деңгейдегі УЕФА және ФИФА регламентімен сәйкестендіріледі. Сондықтан өзге елдер сол талаптарды бұлжытпай орындайды. Шетелдік футболшылар медиаға өте ашық. Футболшылар ойыннан кейін ұзақ уақыт бойы сұқбат беруден қашпайды. Мәселен, Дания құрамасының капитаны Симон Кьер «Дания-Қазақстан» матчынан кейін 50 минут сұқбат берді. Екі елдің журналистерін мұқият тыңдап, сұқбаттан қашқан жоқ. Меніңше, кез келген спортшы жеңіске-жеңіліске қарамастан сұқбат беруден бас тартпауы керек.
Айтуынша, Қазақстанда футболда инфрақұрылым мәселесін шешу керек. Жеке қаражатты тиімді пайдаланып, бәсекелестікті арттыру керектігін де атап өтті.
Біріншіден – футболдағы инфрақұрылым мәселесі. Қазақстанның климатына байланысты солтүстік, батыс, орталық, шығыс аймақтарда жыл он екі ай бойы футбол ойнау мүмкін емес. Ол үшін жабық футбол алаңдары керек. Жергілікті билік органдарымен қатар мемлекеттің тарапынан қолдау қажет. Екіншіден, еліміздің әр қаласында футбол академияларын құру керек деп ойлаймын. Балалар футболын дамыту, жас футболшылардың санын арттыру өте маңызды. Меніңше, Қазақстанда бұқаралық футбол жақсы дамыған. Барлық мәселе футбол инфрақұрылымына келіп тіреледі. Үшіншіден, футболды коммерцияландыру мәселесін айтар едім. Демеушілер арқылы қаражат табу жұмысын жандандыру керек.
«Ақтөбеге» жанкүйер болған адам басқа клубқа жанкүйер бола алмайды»
Ол бос уақытын отбасына арнайды. Аптасына 3 рет залға барып, фитнеспен айналысады. Туризм саласына да қызығады. Саяхатты жақсы көреді. Тауға шығуға, треккингке қызығушылығы бар.
Футболға деген қызығушылығым «Ақтөбе» футбол клубына жанкүйер болудан басталған еді. Әлі де осы клубтың жанкүйерімін. «Ақтөбеге» жанкүйер болған адам басқа клубқа жанкүйер бола алмайды. Бұл – жанкүйерлер арасында қалыптасқан мәдениеттің бір түрі. Ал халықаралық аренада Италия футболының ойыны ұнайды. Кішкентай кезімде Италия құрамасының ойындарын қарайтын едім. Әлі күнге дейін «Милан» футбол клубының ойындарын бақылап жүремін. Үйде бірнеше ағайындымыз. Ағаларым Бразилия, Германия және өзге де елдердің құрамаларына жанкүйер болатын. Маған тигені сол Италия құрамасы еді. Содан бастап осы құраманың ойындарын қарай бастадым. Италия құрамасының ойын жүйесі, тактикалық жағы қатты ұнайды, — дейді кейіпкеріміз.
Марат Төлепберген,
арнайы Tilshi Media үшін
